Мүгедек  жандардың кез-келген кәсіп түрімен айналысуға мүмкіндігі шектеулі. Ал қолынан келген істі жасау – олар үшін үлкен ерлікпен пара-пар.

Осы орайда өзінің мүмкіндігі шектеулігіне қарамастан, ер мінезді, бастаған ісін соңына дейін жеткізетін, замандастарына  үлгі бола алатын халықаралық дәрежедегі спорт шебері Қайназар ауылының тумасы Жұлдыз Қайнарова туралы айтқым келеді. Жұлдыз 1990 жылы дүниге келген.  1994 жылдан екі көзіне ота жасалынып, алып тасталынып, 1 топтағы мүгедектік берілді.

Денсаулығым жоқ, тағдырға не жаздым деп отырып алмай, қиындықтармен  күресе білген қайсар қыз екі мамандықтың иесі. Республикалық медицина колледжін қызыл дипломға,   Қазақ спорт және туризм Академиясын бітірген. 2013 жылдан  бастап жеңіл атлетикамен (ұзындыққа секіру, жүгіру), тоғызқұмалақпен  айналысып, бірталай жарыстарда жеңіске жеткен. 2021 жылдан бастап паравелоспорт түрімен айналыса бастады.  2023 жыл Жұлдыз қызымызға жұлдыздар жауған жыл болды. Талдықорған қаласында өткен Қазақстан чемпионатында топтық және бөлек жарыста бірінші орынды, Тайландта өткен Азия чемпионатының қола жүлдені, Қытайда өткен Азия Паралимпиадасында жүлделі 4 орынды  жеңіп алды. Бір-екі жылда мұндай нәтижеге жету – үлкен жетістік, оның артында қаншама тер, қайсарлық, табандылық, спортқа деген сүйіспеншілік  тұр. Көбіне жылдар бойы дайындықта болған жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шыққан  спортшылардың біразы  ғана аталған жетістіктерге жетеді.Соған қарағанда Жұлдыздың жетістіктері ерлікпен пара-пар.  Жұлдыз спорт әлемінде еліміздің даңқын  шығарумен қатар, жанұя құрып, сегіз жасар қызы – Сезімді тәрбиелеп, спорт тізгіні мен жанұя тізгінін қатар ұстап отырған асыл жар, аяулы ана.

Жұлдыз қызымызға алда алар шыңдарың биік, жұлдызың жарық  болсын демекпіз.

Д.МҰҢАЛБАЕВА,

Рахат  ауылдық округі  әкімінің орынбасары.

Жақында ауданымыздағы мектеп оқушылары арасында шахматтан жарыс өтті. Жарыс Есік қаласының техникалық шығармашылық және кәсіби бағдар беру орталығының ұйымдастыруымен «Каникулдық мектеп» жобасы аясында өткізілді. Шараның негізгі мақсаты – шахматты насихаттау және дамыту,  жасөспірімдердің шахматқа деген қызығушылығын оятып, ойынға деген шеберлігін шыңдау, бос уақыттарын тиімді өткізуге дұрыс бағыт беру және саламатты өмір салтын насихаттау.

Бастаманы көтеріп отырған Есік техникалық шығармашылық және кәсіби бағдар беру орталығында шахмат үйірмесі биылғы жылдан басталып, 25 оқушыны үйрете бастаған. Жарысқа 25 баладан өзге аудандағы мектеп оқушылары қатысты. Турнирге қатысқандар арасында 5-12 жас аралығында бір топ, 13-15 жас аралығында бір топ жасақталды. Сонымен қатар мұғалімдер мен ата-аналар арасында да бір топ жасақталып, өзара бақ сынасты.

Жарыстың нәтижесінде 5-12 жас аралығындағы оқушылар арасында Тоқатаев мектебінің оқушылары топ жарып, І орынды 7 жастағы Даниял Ерболұлы иеленді, ІІ орын Даниялдың алғашқы ұзтазы әрі бауыры Арсен Ерболұлына, ІІІ орын Дияс Нұрболұлына бұйырды. Қыздар арасындағы мәреде Әйгерім Ізбасарова І орынды, Камиля Шәкенова ІІ орынды, Айым Тоққожа ІІІ орынды қанжығалады.

13-15 жас аралығындағы турнирде Димаш Әжібай І орынның тұғырынан көрінсе, Алихан Рахман ІІ орынға, Али-нұр Мұратбеков  ІІІ орынға жайғасты.

Балалардың күзгі демалысы қызықты басталып жатыр. Есік қаласынан өзге Бәйтерек, Ават, Аймен мектептерінен келген оқушылардың шахматқа деген қызығушылығын ескерген ТШО басшылығы алдағы уақытта осындай турнирлерді тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр

– Бұл біздің бір ғана жарысымыз, осындай жарыстарды бірнеше күнге қойып отырмыз. Ертең мәселен шешендік өнер мен туризмтанушылар, сондай ақ жас журналистер үйірмесінің оқушылары арасында қызықты кештер ұйым-дастырылмақшы» – дейді  Есік қаласы ТШО директоры Шынар Айтбаева.

Оқушылармен қатар келген ата-аналар қарасы да көп болды. Сондай ата-ананың бірі бізге шахмат спортының балаға қандай әсері болатындығын бөліскен еді.

– Есік қаласында тұрамыз. Жарысқа екі баламды әкелдім. Үлкені жетіде, кішісі бесте. Ер балалар болған соң басында арт спортпен таеквондаға бердім, кейін осы үйірменің қасында шахматқа да қатыстырып көрейін деп едім, шешімім өте дұрыс болыпты. Себебі, кішкентайым өте тынымсыз еді, қолды-аяққа тұрмайтын. Осы шахматқа барғалы сабырлылықты үйреніп жатыр. Шахмат спорты сабырлылықпен қатар, алдын ала жоспарлап барып жүруді де үйретеді екен. Жасы кіші болса да бір сабақты қалдыр-майды – дейді Гүлнәр есімді ата-ана.

Жарыс соңында жүлделі орын иеленгендер марапатталды.  Жарысқа қатысушыларға ынталандыру сыйлықтары табыс етілді. 

 Аида

КОЖМАМБЕТОВА.

Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігіне қарасты «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығында «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығының» ұйымдастыруымен «Ұлы Жібек жолы және Отырар алқабының қалалық мәдениеті» тақырыбында көрме ашылды.

Көрменің ашылу салтанатында «Есік» музей-қорығының директоры Гүлмира Мұхтарова сөз сөйлеп, Ежелгі өркениетімізден сыр шертетін  көрме ұсынған әріптестеріне алғысын білдіріп, еліміздің тарихи-мәдени мұраларын дәріптеуде бұл көрменің маңызы ерекше екенін атап өтті.

Көне жәдіргерлерге толы көрменің делегациясын бастап келген «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығының директоры Жангелді Махашов екі музей арасындағы әріптестік байланыстардың нығайып келе жатқанына тоқталды. Жангелді Меңлібайұлы киелі Отырар өңірінің тарихи-мәдени мұраларының кеңінен насихатталуына мән беріп, музейтану, археология саласындағы нәтижелі жұмыстар жүйелі жалғасатынын айтты.

«Көне Отырарды зерттеу, ғылыми саралау – сонау ортағасырлық саяхатшылар мен тарихшылардан бері жалғасып келеді. Бүгінде Отырар әлемдік ескерткіш болып ЮНЕСКО тарапынан мойындалды. Қазір Отырар өңірін ғылыми зерттеу жұмыстары Ә.Марғұлан атындағы Археология институты мен «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығы жүргізіп жатқан қазба жұмыстарымен жалғасып келеді» – деді Жангелді Махашов.

Сондай-ақ, көрменің ашылу салтанатында Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық уни-верситеті тарих факультетінің деканы, профессор  Досбол Байқонақов сөз сөйлеп, университет ғалымдары еліміздегі музей мамандарымен бірлескен ғылыми жобаларды іске асырып отырғанын атап өтті.Қаракемер ауылдық мәдениет үйінің өнерпаздары ән-жырдан шашу шашып, көрмеге ерекше атмосфера сыйлады.

Көрменің салтанатты ашылуында директор Гүлмира Райылқызы «Есік» музей-қорығымен белсенді әріптестік орнатқан «Отырар» музей-қорығының қызметкерлері, мектеп мұғалімдерін арнайы марапаттады. «Отырар» музейінің экскурсоводы Ерлан Әскерини көрмеге келушілерге құнды көне жәдігер – Отырар қазынасын таныстырды.

Көрме «Ұлы Жібек жолы және Отырар Х-ХІ ғғ», «Отырар Қарахан дәуірінде», «ХІV-ХV ғғ. Темір дәуіріндегі Отырар», «ХVІ-ХVІІІ ғғ. Отырар Қазақ хандығы тұсында», «Отырардағы жазба мәдениетінің пайда болуы»  тақырыптарын қамтыған.Көрмеде «Отырар» музей-қорығы қоры жинағындағы археологиялық жәдігерлер – керамикалық бұйымдар, нумизматикалық материалдар, шыныдан жасалған заттар, сирек кездесетін жәдігерлер, ескерткіштерге қатысты аэрофотолар мен карталар  ұсынылды. «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығының» «Ұлы Жібек жолы және Отырар алқабының қалалық мәдениеті» тақырыбындағы көрмесі «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығында биылғы жылдың соңына дейін ашық болады.                              

Е.АСЫЛ.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың биыл Түркістанда өткен Ұлттық құрылтайда «Қазақстанның халық жазушысы» атағын қайтару тапсырмасы аясында Ашық НҚА порталында Үкімет қаулысының жобасы жарияланды.

«Қазақстанның халық жазушысы» құрметті атағы Қазақстан Республикасының әдебиетін дамытуға ерекше үлес қосқан, бұрын «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» және (немесе) әдебиет саласындағы  Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанған тұлғаларға беріледі» делінген Үкімет қаулысының жобасында.

2023 жылы Ұлттық мереке – Республика күні қарсаңында Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен еліміздің әлеуметтік-экономикалық, мәдени-рухани дамуына, халықтар арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан елеулі үлесі мен белсенді қоғамдық қызметі үшін бір топ азамат мемлекеттік наградалармен марапатталды. Олардың қатарында өндіріс, бизнес, білім беру, денсаулық сақтау салаларының көрнекті өкілдері, әскери қызметшілер, құқық қорғау органдарының қызметкерлері, спортшылар, еңбек ардагерлері, мәдениет және ғылым қайраткерлері бар.

Олардың қатарында ұзақ жылдар бойы отандық әдебиеттің дамуына тер төгіп келе жатқан қалам-герлеріміз де бар. «Қазақстанның халық жазушысы» атағына Төлен Әбдікұлы, Софы Сматаев, Смағұл Елубаев, Бексұлтан Нұржекеев, Любовь Шашкова, сондай-ақ біздің ауылдасымыз, Малыбай ауылының тумасы  Ахметжан Аширов ие болды.

Ұйғыр халқының белгілі жазушысы, халықаралық «Алаш», «Қорқыт ата» әдеби сыйлықтарының иегері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Ахметжан Ашири кесек-кесек туындыларымен, драматургиялық шығармаларымен, роман, повестерімен кеңінен танылған.

Ахметжан Аширов өз сұхбатында «Туған топырақ жайлы толғансам, көзімнен жас сорғалай бастайды. Иә, ықпал еткені рас! Бұл – менің сырымды қозғайтын үлкен әңгіме. Осы кезге дейін көп әңгіме, повестерді жаздым. Бірақ Шарбақ  ойымнан бір күн кетпейді. Елу жасқа таяғанда «Нұр ана» деген повесть жаздым. Жеңіс күні шарбақтық жерлестерім жеңіске қуанбады, қасіретке толы көз жастарын төкті. Келешегі жоқ елді мекендердің тізімі ішінде менің туған жерім Шарбақ та бар болатын. Жеңіске мен де қуанбадым. Амалының жоқтығынан байырғы құтты мекені Шарбақты тастап,  Малыбайға көшіп бара жатқан жерлестерім әлі де көз алдымда. Көштің соңында біздің отбасымыз да болды. Екі есек арбаға тұрпан кауасын тиедік. Ат арбаға қазан-шөміш, дутар, тозып жыртылған киіз, соғыстан қайтпай қалған ағамның киімдерін салып алдық. Жауынгер батыр танкист ағамның  Украинадағы соғыс даласында  қайтыс болғанын жеткізген  «қара қағазды», ағамның соңғы суреттерін әкем маған берді. Мен «қара қағазды» алдым да, қайғыдан өзенге қарай жүгірдім. «Қара қағазды» жыртып-жыртып суға лақтырдым. Жейдемді шешіп оған туған жерімнің топырағын орап алдым. Сақтап жүрген сол топырақты кейін Малыбайда қайтыс болған әкемнің, шешемнің, әпкемнің, Қазақбай ағаларымның зират басына септім», – деп еске алады.

Бес жүз бет «Идиқұт» романды бес рет көшіріп, Малыбай ауылында жазып бітірді. Еске алған Аширов романды аяқтап болып: «Өзімнің жалға алған «Арзу» аталатын егістік жер теліміне бардым. Жиде ағашының саясында жападан-жалғыз, емін-еркін отырып жылап алдым. Бұл қуанышымнан төгілген көз жасы еді. Өйткені осы романымды жазуға он жылдық өмірім кеткен болатын» – дейді.

Роман жайында ұлт жанашырлары, рухты қаламгерлер, ақылға, данышпандыққа, талантқа бай, шебер өр мінезді жазушылар Бексұлтан Нұржекеев, Дүкенбай Досжанов, Қалихан Ысқақов, Мұхтар Мағауин, Әкім Тарази, Иран Ғайып, Марфуға Айтқожа, Қалтай Мұхамеджанов, Сайын Мұратбеков, Ялқун Шамиев, Учкун, Алимжан Хамраев, тағы басқа сыншы, зерттеушілер баспасөзде жоғары бағасын берді. Әдебиетші Шерияздан Елеукенов, ақын Дәулетбек Байтұрсынұлы өздерінің пікірін  жазып,  лебіз білдірді.

Ұйғыр театрына «Өлмес болып туғандар» деген пьеса әкелді. Үш рет талқығатүсті. Көркемдік кеңес мүшелері әртүрлі пікірлер айтты. Ол пьеса 1973 жылы қойылды. Қазақстан Республикасының Халық әртісі Б.Омаров қойды. Кейін «Мұқамшылар», «Диқан», «Жалғыз жалбыз», «Идиқұт», «БаурчуқАртТекін», «Шарбақ», «Астана», «Он екі мұқамның», «Рак», «Чаббаят», «Мушәвирәк», «ПәнжигаҺ», «Өз Һалму» сынды драма жазды.            

Арзигул АБДРИМОВА,

Малыбай орта мектебінің тарих және ұйғыр тілі пәні мұғалімі.