Әлеуметті әбігерге салып, талайдың түн ұйқысын төрт бөлген 42500-дің жыры күн тәртібінде күйіп тұр. Әлбетте, түсінуге болады, табысынан түгесіліп, қаражатсыз күн көру оңай емес. Әйткенмен, ауруды ешкім сұрап алмайды, сол секілді індет те айтып келмейді. Ел арасында тәжді вирус деп аталған бұл кесел елімізді ғана емес, әлемді ашса алақанында, жұмса жұдырығында ұстауда. Экономикасын былай қойғанның өзінде мемлекет күретамыры халқының басына ауыр күн тудыруда. Мыңдаған адам өмірін жалмап, миллиондардың денсаулығын мүжіп, емхана төсегіне таңып қойды. Ендігі кезек, арбаны да сындырмай, өгізді де өлтірмей осынау сын сағатынан аман өту. Бір айға белгіленген төтенше жағдай кезінде табысынан айырылғандарға мемлекет қолдау көрсететінін Президент Мәлімдемесінде жариялады. Содан бері сасқан халық әртүрлі дерек көздерінен мәлімет іздеп әлек. Таяқтың екі ұшы секілді екіұшты әңгімелер қараша арасында өріп кетті. Осыны білмекке біз де аудандық жұмыспен қамту орталығына бардық. 24 ақпанда аудан әкімінің өкімімен тағайындалған орталық басшысы Рауан Талғатұлы Қайыпов сұрағымызға жауап берді.
– Рауан Талғатұлы, алғашқы сұрағымыз - 42 500 теңге кімге тиесілі?
– Сұрағыңыз өте орынды. Қазір бізге де қаншама адамдар осы сұрақпен келеді. Қашықтықтан жұмыс істегендіктен, біз де мүмкіндігінше сыртқа шығып жауап беріп жүрмыз. Себебі, біздегі мамандар саулығы – бірінші орында. Ендеше нақты жауапқа көшелік, Біріншіден, жалдамалы қызметкерлер. Олар карантин енгізілген қалаларда жалақысының сақталуынсыз еңбек демалысына жіберілгендер. Сонымен қатар, бұған ірі кәсіпкерлік субъектілерінің қызметкерлері де жатады.
Екіншісі – жеке тұлғалар, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар. Олардың қатарында жеке кәсіпкерлер, жеке тәжірибемен айналысатын тұлғалар бар: жеке адвокаттар, нотариустер, сот орындаушылары, медиаторлар. Олар да табысынын айырылғандар.
– Төлемді алу үшін не істеу керек?
– Бүгінде әлеуметтік төлемді алу үшін құжат тапсырудың қажеті жоқ. Тек өтінім беріледі. Бұл өтінімде төлемді алу үшін барлық ақпарат (мәліметтері - толық аты-жөні, ЖСН, карта есебі) көрсетіледі. Жұмыс беруші өз жұмыскерлерінің тізімін ұсынады.
Төтенше жағдай режиміне байланысты табысыңыздан айырылғаныңыз туралы дәлелдеудің қажеті жоқ, оны ешкім тексермейді. Сіздің өтініміңізде бұл көрсетіледі, сол негізге алынады. Өтінім электронды түрде тапсырылады.
Сонымен қатар, көптеген адам өтінімді беру, ЭЦҚ қосу қиын екенін және Egov порталы жүктелмейтінін айтқан. Сондықтан бұл мәселені шешуге арналған бірнеше техникалық шешім бар:Бірінші - «Электронды үкімет» порталы.
Сервис арқылы әр адам өзінің мәліметтерін толтыруы қажет. Енді бұл өтінімге қандай да бір файлдарды қосу қажет емес. Маңыздысы - осы өтінімнің болуы. Оған ЭЦҚ арқылы қол қою қажет немесе СМС арқылы құпиясөз алумен қол қойылады.
Ең басты шарт, өтінім беруші 2019 жылдың наурызынан осы жыл аралығында кемінде бір рет әлеуметтік сақтандыруға қаржысы құйылып отыруы тиіс.
– Қазір көпшілік арасында үйде бала күтімінде отырған аналар да ала алады екен деген әңгімелер естіліп жүр. Бұған не дейсіз?
– Бір жасқа дейінгі төленетін жәрдемақысы бар аналар бұл көмекті алмайды. Бұл жердегі басты мақсат – жұмысқа қабілетті, төтенше жағдайға байланысты табысынан айырылған азаматтарға қолдау көрсету.
– Өтінімді қалай дұрыс беру керек?
– Мәліметтер (ЖСН, карта есебі және аты-жөні) дұрыс енгізілуі керек. Себебі ақша сіздің тегіңізбен, карта иесімен салыстырылады. Екінші талап бойынша, соңғы 12 айда Әлеуметтік сақтандыру қорына ең болмаса бір әлеуметтік төлем немесе Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына бір зейнетақы аударымы жасалуы тиіс. Бұл жағдайда талаптың енгізілу себебі - ақша кассадан беріле салмайды, ол Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры арқылы төленеді.
Бірақ көптеген адам мұндай әлеуметтік аударымдары жоқ, болмаған да болуы мүмкін. Себебі, ол адамдар бейресми жұмыс істеген, олардың еңбек келісімшарттары жоқ, салық та, ешқандай аударымдар да төлемеген, алайда олар үшін де 42 500 теңге алу мүмкіндігі бар. Яғни, өзінің статусын ресмилендіруі керек.
Ол үшін сіз бірыңғай төлемді төлесеңіз жеткілікті - ол қалалықтар үшін 2651 теңге, ауыл тұрындары үшін 1325 теңге. Бір рет төлем жасаған соң сіз келесі күні ай сайын 42500 теңге алу мүмкіндігіне ие боласыз. Бұл бейресми жұмыс істегендердің барлығына қатысты. Осылайша, сіздің статусыңыз ресмилендіріледі.
– Бүгінде аудан бойынша қанша адам бұл көмекті алады деген статистика бар ма?
– Әрине, оны нақты бәленше адам алады деген статистиканы айту қиын. Себебі сәт сайын өзгеріп жатыр. Айталық, 6 сәуірдегі статистика бойынша EGOV порталы арқылы 362,, «enbek.kz» арқылы 93 адам өтініш беріпті.
– Бүгінде ауданымызда атаулы әлеуметтік көмек алып отырған отбасылардың жағдайы қалай? Бұл бағытта кедергі жоқ шығар?
– Әрине, жоқ. Керісінше, төтенше жағдайға байланысты бұл топтағы отбасыларға қолдау күшейтілді. Аудан бойынша 1846 адам осынау көмекті алады. Осы күнге дейін бұл отбасындағы балаларға 1-3 жас аралығында және 3-6 жас аралығында деп екі топпен әлеуметтік пакеттер берілетін. Қазір 6-18 жас аралығын қосып, ондай отбасыларға тағы да 5302 теңге қосымша төленуде. Сонымен осы күнге дейін 1-3 жас аралығында 609 бала, 3-6 жас аралығында 698 бала және 3284 балаға 5302 теңгеден көмек көрсетілді. Бұған 17 411 468 теңге төленді.
– Қоғамдық жұмысқа тартылған жұмыскерлер жағдайы қалай?
– Жыл басынан осы күнге дейін аудан бойынша 250-ден астам адам қоғамдық жұмысқа жолдама алды. Қазір бәріне тұрақты жалақылары төленуде.
– Қазіргі төтенше жағдайға байланысты жұмыссыздар қатары көбейіп жатқан шығар?
– Мойындау керек, жұмыссыздар қатары өсуде. Қазір олардың бәрі ЕGOV порталына жұмыссыз ретінде тіркелуде. Төтенше жағдайға дейін 600-ге жуық жұмыссыз тіркелсе, қазір осы айдың өзінде 100-ге жуық адам жұмыссыз екенін ресми мәлімдеді. Алдағы уақытта бұл азаматтарды жұмыспен қамту мәселесі күн тәртібінде тұр.
– Сұхбатыңызға рахмет!
Әңгімелескен
Қайнар ЖҰМАҒОЖА
