Бүгінде қала мен қаланы, ел мен елді бір-бірімен жалғап, тауар айналымы мен қарым-қатынас көзіне айналған жолдар экономикалық тұрғыдан маңызды нысан болып саналады. Сондықтан да еліміз бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізуді назардан тыс қалдырған емес. Күре жолдар мен автодәліздер салынып, шалғай мекендердің тамырына қан жүгірді. Ауданымызда да бұл бағытта атқарылып жатқан жұмыстар жетерлік. Тамыздың алғашқы аптасында аталып өтілетін көлік қызметкерлері күні қарсаңында осы тақырыпты қаузағанды жөн санадық.
Алдымен ауданның қан тамырлары секілді жан-жаққа таралған жолдардың ұзындығына тоқталып өтсек. Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің берген мәліметіне сүйенсек, жолдарға 2017-2018 жылдары паспортизация және диагностика жұмыстары жүргізілген. Анықталғандай, жалпы автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы (2017 жылы – 2284 км болған) 2555 шақырымды құраған. Бұл 2017 жылмен салыстырғанда 271 шақырымға артқан. Оның ішінде республикалық маңызы бар автожолдар 391, облыстық маңызы бар автомобиль жолдары 627,3, ал аудандық маңызы бар жолдар 1236,7 және ішкі шаруашылық жолдар 300 шақырымды құрайды. Жолдарға паспортизация және диагностика жұмыстарын жүргізу барысында 2000 жылдардан бері жеке тұрғын үй құрылысына беріліп, бірақ ешқандай инфрақұрылым жасалынбаған 17 ауылдың жаңа ықшам аудандарындағы жолдарды қоса есептегенде аудандық маңызы бар жолдар мен елді мекендердегі көшелердің ұзындығы 852-ден 1160 шақырымға немесе 36,2 пайызға өскен. Әрине, бұл жолдардың 90 пайызы асфальтталмаған, ешқандай жөндеу жұмыстары жүргізілмеген.
Сонымен қатар ауданның 79 елді мекеніндегі 3690 құбыр мен 7 көпірдің жай-күйі тексеріліп, техникалық құжаттары дайындалды. Қазіргі жолдардағы барлық мәліметтер электрондық базаға тіркелді. Жөндеу және күтіп ұстау жұмыстарын оперативті түрде шешу мақсатында бұрын облыстық теңгерімде тұрған 91,7 км жол аудан балансына қабылданып алынды.
Енді осы аталған қарым-қатынас көздерін жөндеуге, күтіп-баптауға қаражат керек. Ауданымызда бұл мәселе оң шешімін тапқан. Былтырғы жылы жолдарды жөндеуге 3 млрд 371 млн теңге қарастырылса, биыл бұл сома 1,5 есеге дейін артқан, яғни, бюджеттен 4 млрд 891 млн теңге бөлінген. Оның ішінде аудандық маңызы бар жолдарға 2 млрд 776 млн теңге бөлініп отыр. Естеріңізде болса былтыр аудандық жолдар 804,7 млн теңгеге жөнделген болатын.
Қазіргі уақытта аталған қаржы өз мақсатымен жұмсалуда. «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы шеңберінде Шелек ауылының ықшам аудандағы ұзындығы 10 км болатын 15 көшені күрделі жөндеуге ағымдағы жылға 825,2 млн теңге бөлініп отыр. Бүгінгі таңда мердігер мекеме «Атырау Инжстрой-АИС» ЖШС тарапынан жөндеу жұмыстары жүргізілуде.
Өткен жылы жөндеу жұмыстары басталған Есік қаласындағы Қ.Орымбетов атындағы көшенің орташа жөндеу жұмыстарын аяқтауға 58 млн теңге бөлінген. Сонымен қатар, жол қозғалысын реттеу үшін Есік қаласының Набережная көшесін Спорт кешені мен 3-ші ықшам ауданға қарай 800 метрге ұзарту мақсатында жоба дайындалып, 2019 жылы 100 млн теңге қаражат игерілген. Қазіргі күні жобаға сәйкес (жалпы жоба құны 229,3 млн.теңге) жолдың бойына түсетін инженерлік жүйелерді су, кәріз жүйесі, электр бағандары, суару каналы, телефон кабелін сыртқа шығару жұмыстары жүргізілуде. Құрылыс жұмыстарын жергілікті «Дара компани» ЖШС-і жүргізуде. Жоба толығымен ағымдағы жылы аяқталады деп күтілуде. Алайда, жобаны аяқтауға қажетті 76,1 млн теңге бөлінбей, қазір бюджеттік өтінім берілген.
Ж.Қайыпов ауылының барлық көшелерін асфальттау мақсатында өткен жылы жоба дайындалған, жалпы ұзындығы 11,8 км құрайтын көшелерді орташа жөндеу жұмыстарының сомасы 213,9 млн теңгені құраған. Былтыр алғашқы 100 млн теңгесі бөлініп қаражат толығымен игерілген. Қазіргі таңда 8 көшеде 6,1 км жаңа асфальт төселді. Мердігер мекеме «ДСУ-13» АҚ-ы жасасқан келісім-шарт Алматы облысының қаржылық аудит департаментінің хабарламасына сәйкес бұзылған. Бүгінде мемлекеттік сатып алу бойынша қайта конкурс жарияланып, қорытындысы шығарылды. Жобаны аяқтау үшін 56,2 млн теңге көлеміндегі қаражатқа өтінім берілген.
Елді мекендердегі көшелерде жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Есік қаласы мен Шелек ауылының көшелерін ағымды жөндеуге жалпы 50 млн теңге бөлініп, қаржы толығымен игерілген. Сонымен қатар, 11 ауылдық елді мекендерде (Азат, Өрнек, Бірлік, Екпенді, Түрген, Талдыбұлақ, Құлжа, Достық, Саймасай, Жанашаруа, Өрнек) «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде көшелерін ағымдағы жөндеу жұмыстарына 124 млн теңге бөлініп, 8 ауылдық мекен көшелерінің жөндеу жұмыстары аяқталған.
Жол көлік оқиғаларының алдын алу және оқушылар мен жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ағымдағы жылы аудан бойынша жергілікті жолдар бойынша 320 жол белгілері мен мектептер маңындағы «Абайлаңыз, мектеп» атты 60 панноны ауыстыру жоспарланып отыр. Сондай-ақ, аудан аумағындағы барлық жаяу жүргіншілер өткелдерінде жолақтарды жаңарту қарастырылған. Оған қоса, аудан аумағында 22 жарықтандырылатын жаяу жүргіншілер өтпелерін салуға сұраныс берілген. Әрқайсының құны 1,6 млн теңгені құрайды.
Жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтарды да жолды жөндеуге тарту мәселесі де қарастырылған. Ағымдағы жылы аудан бойынша жол саласында «Жұмыспен қамтудың Жол картасы» бағдарламасы аясында 46 жоба бойынша 22,2 шақырым жол орташа жөнделіп, 20,5 шақырым тротуарлар салынуда, сонымен қатар 34 елді мекенде 46 шақырым жаңа асфальт төселінеді деп жоспарланған. Бұл жобаларда 352 жұмыс орындары құрылып, оның ішінде 173-і жұмыссыз ретінде тіркелген азаматтар санатынан болмақ. Бағдарлама бойынша барлық санаттағы жолдардың жөндеу жұмыстарына 1 млрд 841,4 млн теңге бекітілді. Жалпы келісім-шарт бағасы 1 млрд 635,9 млн теңгені құраған. Бұл қаражаттың 588,9 млн теңгесі ауылдық және Есік қаласының көшелерін ағымды жөндеу жұмыстарына қарастырылған. Ал Есік қаласының көшелеріне тротуарлар салу үшін 323,2 млн теңге бөлінген. Орташа жөндеу жұмыстарына бөлінген сома 720,4 млн теңге. Осы күнге дейін жалпы соманың 892,6 млн теңгесі немесе 53 пайы-зы игеріліп, 23 жоба бойынша жұмыстар аяқталған. Аталған жобалар бойынша 352 жұмыс орынның 339-ы қамтылған, ал оның жұмыспен қамту орталығы арқылы жоспарлы 173 орынның 167 орындалды. Аталған бағдарлама аясында Есік қаласының Кешубаев көшесінің тротуа-ры және Мәметова, Абай көшелерінің орташа жөндеу жұмыстары, Қазақстан, Қорам, Сарыбұлақ, Алға, Сатай, Ташкенсаз, Бәйдібек би, Ақши, Баяндай, Саймасай, Өрікті, Асысаға, Бижанов, Ащысай, Шелек, Нұра, Малыбай, Ақтоған, Көлді, Қызылжар ауылдары көшелерінің ағымдағы жөндеу жұмыстары аяқталды.
Бұл тек аудандық маңызы бар жолдар бойынша атқарылған жұмыстардың тізбегі болатын. Облыстық жолдарды жөндеуге де аз қаражат бөлінген жоқ. Атқарылған жұмыстар да шаш-етектен. Көп жылдан бері шешімін таппай келе жатқан облыстық маңызы бар Есік-Қырбалтабай-Жетіген жолының Есік қаласынан Құлжа тас жолына дейінгі 0-14 шақырымы аралығына орташа жөндеу жұмыстары жүргізілген. Жалпы 14 км жолды орташа жөндеуге 374,1 млн теңге бөлінген. Сонымен қатар туризм саласын дамыту мақсатында Есік көліне апаратын жолдың 8,5-15 шақырым аралығын орташа жөндеуге 195,5 млн теңге бөлініп, жөндеу жұмыстары жүріп жатыр. Мердігер мекеме – «ДСУ-13» АҚ.
Саяжай аумағындағы Рахат №1 орта мектебінің оқушылар мен тұрғындарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында «Есік-Саймасай» автокөлік жолының 6-шақырымында жерүсті жаяу өткелінің құрылысы басталып кетті. Құны 136,6 млн теңге болатын жобаның мердігері «ДСУ-13» АҚ. Құрылыс нысаны тамыз айының соңында аяқталмақ. Сонымен қатар Бәйтерек ауылының маңында Құлжа тас жолының 31-шақырымында жер үсті жаяу өткелін салу мақсатында жобалық-сметалық құжаттамасы дайындалып, мемлекеттік сараптамадан өтуде.
Еңбекшіқазақ ауданы бойынша облыстық маңызы бар жолдар 627,3 шақырымды құрайды. Қазіргі таңда Оның 250 шақырымы ағымды жөндеу жұмыстарымен қамтылды. Жөнделген жолдардың жалпы көлемі 49,5 мың шаршы метрді құрады. Бөлінген қаражат 212,8 млн теңге.
Ауданға тиесілі облыстық маңызы бар автомобиль жолдарына ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасына бірнеше ауылдың кіреберісін жөндеуден өткізу бойынша сұраныс хат жолданды. Оның ішінде Төражайлау, Бас су торабына апаратын, Түрген-Үлкен Алматы арнасы айналма жолдары бар.
Аудандағы ең негізгісі саналатын респуликалық маңызы бар жолдар да жөндеуден өтуде. Биылғы жылы, Көкпек-Кеген-Түп автокөлік жолының 0-12 шақырымын орташа жөндеуге 433 млн теңге бөлініп, құрылыс жұмыстары басталды. Сондай-ақ, Алматы-Көкпек-Көктал-Қорғас автокөлік жолының 154-172 км аралығы орташа жөндеу жұмыстарымен қамтылмақ. Ол Көкпек шатқалына кіре-берістен Ұйғыр ауданының бұрылысына дейінгі аумақты қамтиды. Бұл мақсатқа 708 млн теңге қаражат көзделіп отыр.
Республикалық жолдар бойында қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында сәуір айының басында Алматы облыстық әкімшілік полиция басқармасы және Қазавтожолдың ДЭУ-21 бөлімшелерінің өкілдері, Есік қаласы мен ауылдық округ әкімдерімен бірлесе отырып, аудандағы «Алматы-Көкпек-Бәйдібек би» 32-78 шақырым аралығы және «Алматы-Көкпек-Көктал-Қорғас» 29-109 шақырым аралықтарында аялдама нысандары, жол жиегіндегі қоршаулар, қосымша жол белгілерін орнату, жаңарту, жол қабатын жөндеу мәселелері бойынша мониторинг жұмыстары жүргізілді. Шара барысында анықталған кемшіліктер түзету мақсатында жұмыстар атқарылуда.
Батыс пен шығысты, оңтүстік пен солтүстікті жалғаған жол – тіршіліктің күретамыры. Ал оның қадірін жүрген ғана біледі. Бабалардың бұл сөзі осы күнге дейін өзектілігін жоғалтқан емес. Жоғарыда аталған жұмыстарға қарап, жол мәселесінің жылдан-жылға оң шешімін тауып жатқандығына көз жеткіздік. Алысқа бармай-ақ, Есік қаласының өзінде бұрын-соңды жөндеу көрмеген қысқа көшелердің өзі асфальтталып, тротуарлар орнатылуда. Ауылдар да назардан тыс қалып жатқан жоқ. Қысқасы, тіршіліктің күретамырына қан жүгіруде.
Сардарбек НҰРАДИН
