«Есік» қорық-музейінің ғы-лыми кітапханасы арнайы ғы-лыми және оқу-әдістемелік әдебиеттерден құралған ақпа-раттық орталық. Ғылыми кітапхананың негізгі міндеттері музейдің айрықша ғылыми-зерттеу және мәдени білім беру қызметтерімен тығыз байланыс-ты. Кітапхана 2010 жылы «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі құрылғаннан бастап жұмыс істеп келеді. Бастапқыда қорық-музейдің кітапхана қоры қызметкерлер өткізген кітаптар негізінде жабдықталды. Негізгі қор 3000-ға жуық кітаптан тұрады. Кітап қоры көп болмағанымен бірнеше салалы. Олар ғылыми, салалық, анықтамалық, көркем әдебиеттер. Қазіргі заманғы салалық әдебиеттер негізінен өнер теориясы мен тарихы, музей ісі, сәндік-қолданбалы, бейнелеу өнері, фольклор, мәдениеттану, тарихи пәндер: антропология, археология, этнография, деректану, нумизматика, дінтану, философия және өлкетану бойынша басылымдар бар. Сондай-ақ кітапханада археолог Б.Нұрмұханбетовтың 40 жыл бойы жинаған құнды, сирек кездесетін кітаптары бар. Атап айтқанда 1966-1986 жж. жыл сайынғы басылымнан шыққан «Археологические открытия», ежелгі тас дәуірінен орта ғасырға дейінгі аралықты қамтитын, археологиялық ескерткіштер туралы құнды ақпараттарды қамтитын «Археология СССР», 12 томнан тұратын 1972-1978 жылдары басылған «Қазақ Совет энциклопедиясы», «Советская историческая энциклопедия», «Казахстан в XV- XVII веках», «Труды института истории археологии и этнографии», «Археологические исследования на северных склонах Каратау», 1957-1961 жылдар аралығындағы «Полевые исследовании Хорезмской экспедиции», осы экспедиция барысында 1967 жылы жарыққа шыққан «Қой қырылған қала», дүниежүзі тарихына арналған бірнеше том кітаптар карталарымен бірге кітапхана қорына тапсырылған.
Археология саласы бойын-ша К.Ақышев, Х.А.Алпыс-баев, К.М.Байпақов, Б.А.Бай-танаев, А.З.Бейсенов, В.В.Варфоломеев, В.Ф.Зайберт, З.Самашев, Е.А.Смағұлов, Ж.Қ.Таймағамбетов сынды археолог ғалымдардың палеолит дәуірінен бастап этнографиялық уақытқа дейінгі аралықты қам-титын, қазақ халқының бай тарихынан хабардар ететін далалық зерттеулердің, лабораториялық-сараптамалық жұмыстардың нәтижелерінен мәлімет беретін еңбектері топтастырылған. Сонымен қатар, бұл тізімге «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында Қазақстан территориясында жүргізілген археологиялық ескерткіштерді зерттеу қоры-тындыларын жатқызуға болады. Кітапхана қорын 2016 жылы толықтырған, қорық-музейдің алғашқы директоры Г.Р.Мұхтарованың жетекшілігімен бірге, бірнеше жылғы ғылыми зерттеулердің нәтижесінде жарық көрген «Тайна золотого человека» жинағын ерекше атап өтуге болады. Жинақта әйгілі «Алтын адамға» қатысты осы уақытқа дейін құпия болып келген көптеген мәліметтер зерттеліп, нақты көрсетілген. Кітапхана қоры музей қабырғасында
жүзеге асырылып отырған ғылыми-қолданбалы жобалар нәтижесіндегі ғылыми конференциялар, іс-сапарлар мен археологиялық экспедициялар барысында Қазақстан тарихы, археологиясы мен этнографиясына байланысты және шетел әдебиеттерімен үнемі толықтырылып отырады. Бұл ретте ғылыми-зерттеу жобалары, сондай-ақ «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында белсенді жұмыс атқарып отырған музейдің ғылыми қызметкерлері маңызды рөл атқарады.
Кітапхана сөрелерінен Қазақстан территориясын мекендеген ежелгі көшпелілердің мәдениетін, тіршілігін әр қырынан бейнелейтін археологиялық коллекциялар мен сыйға берілген еліміздегі және шетелдердегі музей каталогтарын көруге болады. Музейіміздің негізгі жәдігері «Алтын адамның» қайта жаңғыртпасын жасаған реставратор Қ.Алтынбековтың музейге сыйға тапсырған Қазақстандағы археологиялық олжаларға байланысты бірнеше еңбегі кітапхана қорына берілген. Кітапхана сөресінен орын алған республикалық деңгейдегі мерзімді басылымдар, музей мамандарына жұмыс барысында қажетті газеттер мен журналдар: Отан тарихы, Тарих мәселелері, Музей, Еуразия археологиясы, этнографиясы және антропологиясы журналдары, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ хабаршысы, ҚР Ғылым Академиясы хабаршысы, Мәскеу университеті хабаршысы, «Тамыр», Еуразия хабаршысы, «Кентавр», Археологиялық жинақ, «Президент және халық», «Алаш айнасы», «Егемен Қазақстан», «Қала мен дала», «Қазақ әдебиеті», «Айқын», «Жетісу», «Еңбекшіқазақ» га-зеттері.
Қорық-музейдің кітапхана қорынан 2017 жылы ШЖҚ МКК «Алматы облыстық меди-циналық-әлеуметтік оңалту және психотерапия орталығына» Рахат ауылдық округі №1 орта мектеп КММ-не Ж.Жабаев, С.Сейфуллин, І.Есенберлин, М.Әуезов, Ғ.Мұстафин, С.Мұқанов, Т.Молдағалиев, С.Торайғыров, Ш.Сариев, Т.Ахтанов, Ч.Айтматов, А.С.Пушкин, И.С.Тургенев, М.Горкий, Л.Толстой, Н.В.Гоголь, М.Ю.Лермонтов, А.П.Чехов, С.Есенин, В.Достоевский, И.А.Крылов, В.Д.Маяковский И.В.Гете, В.Шекспир, Р.Гамзатов, Т.Драйзер, Д.Дефо, Гомер сынды ғұлама тұлғалардың 230 дан астам шығармалары тұрақты пайдалануға яғни сыйға берілді.
Кітап қорларын дәлелді түрде жинақтау мен каталогтарды уақытында толтырып отыру кітапхананың ғылыми қор құрылымының негізі болып табылады. Ғылыми кітапханаға кітаптар мен басқа да материалдардың жылдық түсімі бірнеше бірлікті құрайды. Оған қоса тағы мемлекеттік тілде мерзімдік басылымдар бар. Оқырмандарға қызмет көрсетудің маңызды міндеті кітапхана жүйесіндегі құжат қорын жасап оны сақтауда ғана емес, оны қолданушыларға ұсынуында. Музей кітапханасының алдыңғы қатарлы оқырмандары музей мамандары мен ғылыми қызметкерлер, сондай-ақ ұқсас мекемелер және тәжірибе алмасуға, біліктілігін арттыруға келген әріптестерімізге де қызмет көрсетіледі. Ғылымның барлық саласы мен түрлі тақырыптар бойынша әдебиеттерді беру алдын-ала тапсырыс жасау арқылы жүзеге асады. Оқырмандарға барлық ақпараттық сұраныс-тарды қанағаттандыруға мүмкін-дік беретін энциклопедиялар, анықтамалар, салалық ғылыми әдебиеттерді тақырыптық сөрелерден алып оқуға мүмкіндік бар. Қазіргі уақытта кітапханада қызмет көрсету, қорды сақтау, жинақтау, ғылыми және техникалық әдебиеттерді өңдеу жұмыстары жүргізілуде.
Э.Айтқұлова,
«Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени
қорық-музейнің ғылыми қызметкері.
