Мұқағали, «Ең бірінші бақытым – халқым менің» деп жырлады. Абайды ұлттың ұлы ақыны десек, Мұқағали – қазақ халқының жарық жұлдызы. Оның өлеңдерінде не құдірет бар дегенде, өз заманының адамдарымен таң азанмен бірге тұрды. Халық күрсінсе, бірге күрсінді, халық шаттанса, бірге шаттанды. Қасиетті Хантәңірі тауынан мұзбалақ қыранның көкте қалықтап жүргенін халық көрді. Бірақ қолға ұстап бағындырудан қорықты.Өйткені, ол көк аспанмен тілдесіп, туған жердің тасына дейін түгендеп, ата-бабалардың аманатын көздің қарашығындай сақтауға, әр тырнағы алмас қылыштай жарқылдап,ұлттың ұлы тұлғаларын өтірік жаламен жауына байлап матап берген, өзгенің сойылын соғып халыққа қайғы-қасірет әкелген, адамның бет пердесін киген, нағыз түр-түсі шибөрі, жылан сияқтыларды отты жырымен осып өткен, кез келген уақытта аспаннан найзағайдай жарқылдап келіп, алмас тырнақтарымен шеңгелдеп бүріп, тұтас өмірі арпалыспен өткен ақын.
Мұқағали өзінің естеліктерінде мың ойланып, мың толғанып,заманның ағымына бейімделу керек па деген сұрақты өзіне қоя отырып,ойы жан-жаққа шашырап, не істерін білмей қиналғанда тек кішкентай жүрекке Тәңірім үлкен рух бергенін сезінгендей анық та айқын қадам басқанын,мына өлең жолдарынан байқағандаймыз:
Барса келмес сапарға араластым,
Енді артыма бұрылып қарамаспын.
Жырлар жазам, дерімді деп өлемін
Қарсы алдында тұрсам да дар ағаштың, – деп жан-тәнімен ұлтты құрметтеуге, нақты айтсақсалт-дәстүрді сақтауға, тілін дінің сатпауға, Отанды сүюге үндеген ақын. Мұқағали жырларынан қуат алған ұл-қыздарымыз Тәуелсіздік әкелген 16 желтоқсанда ұлт болып ұйысып, Тәңір сыйлаған шыбын жандарын да қиюға дайын екендіктерін көрсетті. Мұқағали халықтың мұң-мұқтажын өлең арқылы жеткізіп қана қоймай, ақиқаттың ақ жолын жарқыратып салып қойды. Сол жолмен жүрген ақын халықпен бірге.Қайсыбіреулер Мұқағалиды өтірік мақтап,халыққа жағымпазданады. Мұқағалиды туралы айту үшін Мұқағалидың жолына түс,адалдықты,парасаттылықты,мейірімділікті, еліңді, жеріңді жырла.
«Ердің атын ел шығарады, елдің атын ер шығарады» дегендей халқына қызмет еткен,ұлтымыздың ұлы тұлғаларын бөле жармай,анау-мынаудан мықты еді, мың жылда бір келетінақын деген сияқты әсірелеуге жол бермей, өнерді дәріптеп, ақындарымызды құрметтей білуіміз керек. Төртеу түгел болса, төбедегі келеді» дегендей, Мұқағали жалғыз емес, ел болып арамызда жүрген Мұқағали жолымен келе жатқан ұл-қыздарымызды ұлықтай отырып, өткен күннен өнеге алып, келер күнге тектілікті, әдептілікті, ұлтжандылықты қалыптастыру, әрбір қазақ қазағым деп соққан жүректің лүпілін естігенде оған деген құрметтің жоғары екенін жеткізе білу үлкен мәдениеттілікті білдіреді. Мұқағали өлген жоқ,өйткені оның жазған өлеңдері халықтың санасын оятып, ақынға деген құрмет күннен-күнге артып,қазақтың бір қара баласы ретінде күнделікті тіршілікте бар қазақтың жүрегінен орын алған,шындықтың шыңын жырмен бағындырған халық ақыны.
Сәбетбек БАҒЫБАЕВ
